Prof. Mirosław Antonowicz – nowy Przewodniczący Komitetu OSŻD – członek naszego Stowarzyszenia, prezentuje historię powstania i podstawowe zadania tej wielkiej międzynarodowej organizacji kolejowej.

Dziś OSŻD zrzesza 29 krajów świata, zamieszkałych przez prawie 2 miliardy ludzi i zajmujących powierzchnię około 37 milionów km². Łączna długość kolei krajów członkowskich OSŻD wynosi około 300 tysięcy kilometrów, którymi rocznie przewozi się około 5,5 miliarda pasażerów i 5,5 miliarda ton ładunków.

Zachęcamy do zapoznania się z całością wypowiedzi, przygotowanej specjalnie dla Członków naszego Stowarzyszenia.

Zarząd Stowarzyszenia

W 2021 roku Organizacja Współpracy Kolei będzie obchodzić 65-lecie istnienia. Głównym zadaniem OSŻD jest rozwój międzynarodowego transportu kolejowego na kontynencie euroazjatyckim w kierunkach Wschód-Zachód i Północ-Południe.

Potrzeba i idea utworzenia OSŻD na przełomie lat 40. i 50. XX wieku była związana ze zmianą sytuacji w przestrzeni euroazjatyckiej po drugiej wojnie światowej, a co za tym idzie, zwiększonym zapotrzebowaniem na transport pasażerski i wymianę towarową między krajami Azji i Europy. W tym czasie powstała pilna potrzeba stworzenia ujednoliconych norm prawnych, technicznych i ekonomicznych w celu zapewnienia ruchu pasażerskiego i towarowego w międzynarodowej komunikacji kolejowej.

W tym celu wykonano duży zakres prac przed powołaniem OSŻD. W ich wyniku w 1951 roku opracowano i uzgodniono pierwsze podstawowe dokumenty do realizacji przewozów pasażerskich i towarowych w międzynarodowym ruchu kolejowym:

– Umowa o Międzynarodowej Kolejowej Komunikacji Osobowej (MPS, obecnie SMPS) i Instrukcja Służbowa do Umowy;

– Umowa o Międzynarodowej Kolejowej Komunikacji Towarowej (MGS, obecnie SMGS) i Instrukcja Służbowa do Umowy;

– Taryfa przewozowa koleją pasażerów, bagażu i bagażu towarowego w bezpośrednim ruchu kolejowym (obecnie MPT);

– Jednolita taryfa tranzytowa na przewóz towarów przez kraje, których koleje uczestniczą w Umowie o przewozie koleją towarów w bezpośrednim ruchu międzynarodowym (ETT);

– Zasady wzajemnego użytkowania wagonów w ruchu międzynarodowym (PPW);

– Zasady rozliczeń do Umów MPS i MGS.

Owe porozumienia, zasady i taryfy weszły w życie 1 listopada 1951 roku. Kilka lat później teksty tych umów, regulaminów i taryf uległy zasadniczym zmianom, a umowy otrzymały nazwę SMPS (Umowa o Międzynarodowej Kolejowej Komunikacji Osobowej) i SMGS (Umowa o Międzynarodowej Kolejowej Komunikacji Towarowej); Liczba uczestników tych Umów również wzrosła.

Z czasem rozwijała się współpraca między kolejami, w wyniku czego w czerwcu 1956 r. w stolicy Bułgarii Sofii odbyła się Narada Ministrów odpowiedzialnych za transport kolejowy w państwach Europy Wschodnie i Środkowo -Wschodniej. Było to pierwsze posiedzenie najwyższego organu zarządzającego OSŻD, które jednogłośnie zdecydowało o powołaniu Organizacji Współpracy Kolei. Został powołany Komitet OSŻD z siedzibą w Warszawie który jest organem wykonawczym OSŻD i depozytariuszem wszystkich porozumień.

Dziś OSŻD zrzesza 29 krajów świata, zamieszkałych przez prawie 2 miliardy ludzi i zajmujących powierzchnię około 37 milionów km². Łączna długość kolei krajów członkowskich OSŻD wynosi około 300 tysięcy kilometrów, którymi rocznie przewozi się około 5,5 miliarda pasażerów i 5,5 miliarda ton ładunków.

Funkcjonowanie kolei toczy się obecnie w dość trudnej dla wszystkich krajów sytuacji związanej z pandemią koronawirusa (COVID-19). Wyrażam przy tym przekonanie, że okazana solidarność, wspólny wysiłek oraz współpraca partnerska pozwolą przezwyciężyć ten trudny okres dla transportu kolejowego szczególnie w obszarze przewozów pasażerskich.

Od samego początku obowiązywania ograniczeń przyjętych w większości krajów członkowskich OSŻD i na całym świecie, które miały na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się pandemii, porozumienia międzynarodowe, taryfy, regulaminy i inne dokumenty przyjęte i obowiązujące w ramach OSŻD dowiodły swojej przydatności i skuteczności.

Duże znaczenie w obecnych warunkach mają również prace prowadzone w ramach OSŻD w zakresie usprawnienia i rozwoju 13 kolejowych korytarzy transportowych OSŻD, które zapewniają nieprzerwane przewozy między Europą a Azją i należą do priorytetowych projektów inwestycyjnych w zakresie rozwoju kolei we wszystkich krajach członkowskich OSŻD. Jednocześnie szczególną uwagę zwraca się na rozwój transportu kontenerowego i multimodalnego, ponieważ to właśnie te rodzaje transportu są najbardziej wydajne i konkurencyjne oraz odpowiadają wyzwaniom w ramach inicjatywy „Jeden pas, jedna droga”.

W ciągu ostatnich lat w przestrzeni OSŻD systematycznie rośnie liczba regularnych pociągów kontenerowych i pociągów typu piggyback kursujących między Chinami a krajami europejskimi, podczas gdy zasięg samego multimodalnego transportu kontenerowego rozszerza się, podłączane są nowe kraje, a ujednolicony list przewozowy CIM / SMGS jest coraz częściej wprowadzany, co pozwala znacznie ograniczyć czas przekraczania granic pomiędzy różnymi strefami obowiązywania prawa transportowego.

Dynamicznie rozwijający się handel elektroniczny stał się potężnym bodźcem do organizacji i wdrażania szybkich dostaw małych przesyłek pocztowych oraz ładunków drobnicowych koleją, nie tylko w kontenerach, ale także w wagonach pocztowych.

W skali globalnej znacznie przyspieszył proces przechodzenia na technologie cyfrowe w transporcie i logistyce – od wprowadzenia elektronicznych tranzytowych zgłoszeń celnych i listów przewozowych po realizację obiecujących projektów w takich obszarach jak elektroniczne „giełdy taboru”, „pociągi elektroniczne”, eletroniczne systemy sprzedaży biletów i rezerwacji miejsc i wiele innych.

W związku z wejściem w życie elektronicznej wersji listu przewozowego CIM / SMGS od 1 lipca 2019 r. spółki kolejowe państw członkowskich OSŻD aktywnie pracują nad wykorzystaniem jej jako podstawy do transgranicznego ruchu kontenerowego w połączeniu w obu kierunkach na linii Chiny – Europa.

Należy zaznaczyć, że projekt Światowego Związku Pocztowego (UPU) zakładający przewóz przesyłek koleją między Chinami a Europą stwarza nową możliwość wykorzystania listu przewozowego CIM / SMGS i jego dalszej popularyzacji wśród klientów w ruchu międzynarodowym.

W chwili obecnej światowy rynek usług przewozowych charakteryzuje przejście do ściślejszej współpracy międzynarodowej jego uczestników i w tym zakresie szczególnie ważne są dalsze prace OSŻD, ukierunkowane na realizację głównego zadania – rozwoju i usprawnienia międzynarodowych przewozów kolejowych w połączeniu między Europą a Azją, zwiększając ich efektywność i poziom usług. Przede wszystkim prace te obejmują usprawnienie, dostosowanie i ujednolicenie regulacji prawnych i technicznych, przyjęcie tekstu Konwencji  o bezpośredniej międzynarodowej  komunikacji kolejowej, rozwój korytarzy transportu kolejowego, doskonalenie taryf za przewozy kolejowe, uproszczenie procedur przekraczania granic, w tym szersze wdrażanie ujednoliconego listu przewozowego CIM / SMGS, mające na celu skrócenie czasu i kosztów przekraczania granic, rozwój transportu kontenerowego, szynowo-drogowego typu piggyback i kombinowanego, wprowadzenie nowoczesnych technologii informacyjnych, rozwój kształcenia / szkolenia zawodowego w zakresie transportu kolejowego oraz utworzenie Akademii OSŻD i wiele innych.

W rozwiązywaniu różnorodnych zadań bardzo pomaga ścisła i owocna współpraca z organizacjami międzynarodowymi, zwłaszcza z Europejską Komisją Gospodarczą ONZ (ECE), Komisją Gospodarczo-Społeczną Narodów Zjednoczonych ds. Azji i Pacyfiku (UNESCAP), Międzyrządową Organizacją Międzynarodowych Przewozów Kolejami (OTIF) , Unią Europejską (EU), Międzynarodowym Komitetem ds. Transportu Kolejowego (CIT), Europejską Agencją Kolejową ( ERA), Radą koordynacyjną ds. przewozów magistralą transsyberyjską (CCTT), Międzynarodowym Związkiem Kolei (UIC), Euroazjatycką Unią Gospodarczą (EAEU), Radą Transportu Kolejowego Krajów-Uczestników Wspólnoty (CCRT), Światową Organizacją Celną (WCO), Światowym Związkiem Pocztowym (UPU), Międzynarodową Federacją Zrzeszeń Spedytorów (FIATA), Międzynarodową Transkaspijską Trasą Transportową (TMTM) i Organizacją Współpracy Gospodarczej (ECO).

Dogłębne zrozumienie globalnych procesów i wymagań w zakresie podwyższania poziomu ochrony środowiska i efektywności energetycznej, jakie obecnie zachodzą, pozwala na zwiększenie znaczenia kolei OSŻD w rozwoju transportu międzynarodowego.

Prof. Mirosław Antonowicz