Pociągi BOMBARDIERA do obsługi ruchu o dużych potokach pasażerów

Prezentujemy wypowiedź Pana Sławomira Nalewajki – Prezesa Bombardier Transportation w Polsce – Członka naszego Stowarzyszenia, wybitnego menedżera,  kierującego od lat z sukcesami firmą Bombardier w Polsce. Ciekawy materiał dotyczy pociągów piętrowych dla ruchu o dużych potokach pasażerów. Zachęcamy do zapoznania się.

Wprowadzenie

Z roku na rok w Polsce obserwujemy wyraźną zmianę rozumienia roli transportu szynowego. Trendy europejskie czy światowe dotyczące komunikacji szynowej wskazują na coś więcej niż renesans – wyraźne dążenie do  unowocześnienia i rozbudowy kolei. Dotyczy  to zarówno linii dużych prędkości, jak i połączeń regionalnych, a także transportu miejskiego. Niebagatelny wpływ na kierunek rozwoju transportu kolejowego w Polsce, a zwłaszcza kolei regionalnych, ma także planowane uruchomienie Centralnego Portu Komunikacyjnego, który aby sprawnie i efektywnie działał musi być odpowiednio skomunikowany. A to gwarantują przede wszystkim koleje regionalne i niezawodny, nowoczesny tabor kolejowy dedykowany liniom o dużych potokach pasażerów.

Pociągi piętrowe dla ruchu regionalnego

Tabor piętrowy, czyli zarówno pociągi systemu „push-pull”, jak i piętrowe elektryczne zespoły trakcyjne, to właśnie wysoko specjalizowany produkt dedykowany liniom o dużych i bardzo dużych potokach pasażerów. Klasyczne jednopoziomowe wagony lub elektryczne zespoły trakcyjne nie mają wystarczającej pojemności do obsługi niektórych linii aglomeracyjnych bądź innych połączeń, gdzie występują wysokie potoki pasażerów.

Tabor piętrowy w Polsce eksploatowany jest od wielu dziesięcioleci przez (PKP) Przewozy Regionalne (obecnie PolRegio). Pierwsze od wielu lat nowe wagony piętrowe pojawiły się na polskim rynku w 2007 roku, doskonale zdając egzamin na obsługiwanych przez Koleje Mazowieckie liniach kolejowych o dużych potokach pasażerów, a także w wakacje w relacji Warszawa-Gdynia.

Nie oznacza to jednak, że składy piętrowe to recepta zaspokojenie potrzeb przewozowych na każdej linii kolejowej. Nie ma konieczności zastępowania na wszystkich liniach pociągów klasycznych składami piętrowymi i odwrotnie – składy jednopoziomowe nie będą mogły sprostać potrzebom przewozowym, realizowanym przez pociągi piętrowe. Gdy spojrzymy przez pryzmat inwestycji podejmowanych przez koleje europejskie, które kupują różnorodne typy pojazdów zauważymy,  że potrzeby są bardzo podobne. Pojazdy o dużej pojemności są niezbędne tam, gdzie nie wystarcza eksploatacja składów klasycznych czy zespołów trakcyjnych, nawet w trakcji wielokrotnej. W takim przypadku zdaniem wielu operatorów najefektywniejszym rozwiązaniem jest skład piętrowy. Gdzie indziej najlepiej sprawdza się elektryczny zespół trakcyjny czy też jego wersja hybrydowa. Segment małych, bardzo lekkich pojazdów tzw. autobusów szynowych też jest ważny, choć nie tak bardzo znaczący. Koleje zarabiają oraz pełnią  funkcje publiczne  i zostały stworzone dla przewozów setek czy nawet tysięcy pasażerów w pociągach. Oczywiście sytuacją optymalną byłoby utrzymanie gęstej sieci linii kolejowych, również tych gdzie jeździ niewielu pasażerów, ale trzeba mieć świadomość kosztów związanych z przewozami i moim zdaniem priorytetem powinno być utrzymanie linii o dużej przepustowości, gdzie jeździ wielu pasażerów, obsługa aglomeracji, połączeń pomiędzy dużymi aglomeracjami oraz z lotniskami, a przede wszystkich z CPK. Nie zapominając o konieczności modernizacji istniejącego taboru polskie koleje nadal potrzebują inwestycji w nowe pojazdy szynowe. W tym przypadku priorytetem powinien być niezawodny, bezpieczny i komfortowy tabor dla linii głównych oraz tabor aglomeracyjny.

Jeżeli chodzi o niezawodność, nie chodzi tu bynajmniej o parametr deklarowany przez producenta, ale potwierdzony w eksploatacji setek czy tysięcy pojazdów. W przypadku wagonów produkowanych przez dziesiątki lat przez Bombardier Transportation, każda kolejna konstrukcja jest efektem rozwoju wcześniejszych generacji, sprawdzonych na różnych sieciach kolejowych, w różnych warunkach eksploatacyjnych czy pogodowych.  Dla operatorów ważną rolę odgrywa też optymalizacja kosztów utrzymania oraz dostęp do części zamiennych. W przypadku wagonów przeznaczonych do obsługi linii kolejowych o dużych potokach pasażerów jedną z kluczowych cech taboru pozostaje możliwie najwyższa dostępność oraz pojemność przy zachowaniu wysokiego komfortu podróży. Z drugiej strony istotna jest konstrukcja wagonu, umożliwiająca dostosowanie wnętrza i wyposażenia wagonu do często zmieniających się potrzeb operatora w trakcie eksploatacji. Taka uniwersalna konstrukcja pozwala np. na zmianę wyposażenia dodatkowego, czy wręcz zmianę architektury wnętrza, konwersję części przestrzeni na strefę wielofunkcyjną lub miejsce na rowery. Operatorzy oczekują także możliwie dużej liczby miejsc w wagonach, jednak przy zachowaniu wysokiego komfortu podróży. Ostatnim ważnym elementem przy projektowaniu i produkcji nowoczesnych wagonów pasażerskich pozostaje podnoszenie efektywności środowiskowej wszelkich działań, począwszy od etapu ich projektowania, aż po ostateczne przekazanie do eksploatacji i późniejszą obsługę. W zakładach Bombardier Transportation stosowany jest zintegrowany program projektowania produktów „Design for Environment”, który ma na celu uwzględnienie całego cyklu życia produktu. Program ten obejmuje takie elementy, jak możliwość odzyskiwania materiałów, zawartość szkodliwych substancji, wydajność energetyczna i poziom hałasu.

Z punktu widzenia pasażera ważną rolę odgrywa komfort podróżowania. W tym przypadku wyposażenie wagonu powinno być dedykowane do jego przeznaczenia – inne dla przewozów regionalnych a inne dla intercity. Komfortowe wyposażenie wnętrz to jednak nie tylko wygodne fotele i klimatyzacja ale również rozwiązania opcjonalne, jak np. elektroniczny system rezerwacji miejsc, głośniki zewnętrzne, urządzenie zwiększające zasięg telefonów komórkowych, przyłącza dla laptopów, zróżnicowane rozwiązania cateringowe, szatnie oraz lampki do czytania czy nowoczesne oświetlenie LED, dodatkowe półki na bagaż, dotykowy system wskazywania kierunku oraz numerów siedzeń, system informacji pasażerskiej i wiele innych. W pociągach piętrowych TWINDEXX stosuje się możliwie wąskie słupki międzyokienne, co przekłada się na zwiększenie powierzchni okien, a tym samym doskonałą widoczność podczas jazdy. Ponadto, takie rozwiązanie konstrukcyjne znacznie zwiększa możliwości aranżacji i zmian w rozplanowaniu wnętrz.

Bombardier Transportation jest jednym z wiodących na świecie producentów taboru szynowego. W swym portfolio posiada wiele typów pojazdów pasażerskich, w tym wagonów dedykowanych dla konkretnych rynków i operatorów. Jednym z flagowych produktów firmy są wagony piętrowe, produkowane na rynek europejski, północnoamerykański oraz dla Izraela. Z kolei wagony piętrowe typu „bilevel” przeznaczone są na rynek Ameryki Północnej. Najnowszą generację wagonów piętrowych  Bombardier Transportation stanową wagony TWINDEXX Vario, których konstrukcja umożliwia eksploatację zarówno w dobrze znanych składach zmiennokierunkowych (push-pull), jak i w piętrowych zespołach trakcyjnych na szlakach regionalnych i długodystansowych charakteryzujących się dużymi potokami podróżnych.

TWINDEXX Vario – sprawdzona platforma pociągów piętrowych

Największą zmianą w porównaniu z poprzednią generacją pociągów piętrowych jest spełnienie nowych wymagań TSI i norm EN, które zastępują poprzednie normy UIC. W celu spełnienia wszystkich wymogów bezpieczeństwa opracowano nowy system sterowania pociągiem oparty na WTB (Wired Train Bus), który umożliwia korzystanie z szeregu funkcji w podobny sposób, jak ma to miejsce w elektrycznych zespołach trakcyjnych. Nowy system pozwala m.in. na automatyczne wykrywanie pojazdu w pociągu, półautomatyczne testowanie hamulców i centralne uruchomienie pociągu do codziennej eksploatacji (konfiguracja pociągu, numer pociągu, kierunek jazdy, informacje dla pasażerów, czerwone światła w ostatnim wagonie, oświetlenie przedziałów pasażerskich, system diagnostyczny, komunikacja między pojazdami, itp.). Oznacza to, że nie ma już konieczności uruchamiania i obsługi każdego pojazdu z osobna. Wagony mogą być zarządzane centralnie i wszystkie usterki mogą być diagnozowane z jednego miejsca co skraca czas potrzebny na przygotowanie ich do eksploatacji, a w rezultacie obniża koszty eksploatacyjne. Lekka stalowa konstrukcja pojazdów zapewnia przestronne wnętrze, ze szczególnym uwzględnieniem przestrzeni w obszarze głowy oraz ramion pasażerów siedzących przy oknie oraz komfort w pociągu.

Do eksploatacji w ruchu regionalnym wykorzystywane są pociągi ze sterowniczymi wagonami silnikowymi o mocy 2,3 MW każdy, które mogą być również eksploatowane w trakcji wielokrotnej. Nowe piętrowe składy TWINDEXX mogą być eksploatowane w konfiguracji 3-6 wagonowej, oraz maksymalnie 8 wagonowej w trakcji podwójnej. W przypadku składów piętrowych zestawionych z klasycznymi lokomotywami (elektrycznymi lub spalinowymi) możliwe jest zestawienie z maksymalnie 10 wagonami.

Wagony piętrowe w ruchu dalekobieżnym

Składy TWINDEXX Vario mogą być ze sobą łączone, co pozwala na podwojenie miejsc dla pasażerów na zatłoczonych trasach. Pojemność składów można łatwo zmieniać poprzez doczepienie lub odczepienie wagonów środkowych, co daje wysoki stopień elastyczności i korzyści płynących z koncepcji „variable single-car.”

Czoła wagonów zostały zaprojektowana zgodnie z najnowszymi osiągnięciami konstrukcyjnymi i nowymi normami dotyczącymi stabilności przy wietrze bocznym i umożliwiają eksploatację z prędkością do 200 km/h. Wózki najnowszej generacji zostały również dostosowane do aktualnych norm TSI/EN i pozwalają na osiąganie prędkości maksymalnej do 200 km/h.

Wszystkie wagony środkowe mają tak zwane wysokie wejścia nad wózkami, , ale jednocześnie posiadają największą powierzchnię ogółem i tym samym oferują największą ilość miejsc siedzących. Szerokie drzwi o szerokości w świetle 1.860 mm umożliwiają łatwą wymianę pasażerów nawet z bagażem.

Wagon klasy pierwszej posiada bardzo wygodne – z punktu widzenia pasażerów – wyposażenie z 2+1 fotelami oraz schowkami,  indywidualnie włączane oświetlenie do czytania, duże stoły ze składanymi panelami bocznymi, wykładzinę dywanową i wszędzie widoczne wyświetlacze. Szerokie skórzane fotele posiadają regulowane oparcie, specjalnie ukształtowany zagłówek z wymiennymi poduszkami oraz szerokie składane podłokietniki. W oparciach siedzeń obok składanego stolika z uchwytem na laptopa znajduje się uchwyt na kubek, a pod spodem siatka na gazety. Małe kosze na śmieci w siedzisku uzupełniają duże kosze w strefie wejścia.

Wzmacniacze sieci komórkowych i sprzęt WiFi zapewniają nowoczesną komunikację dla pasażerów.

Wagon I-szej klasy oferuje miejsce do przechowywania dwóch wózków gastronomicznych oraz szafki na napoje i przekąski.

Każdy z wagonów środkowych klasy 2 oferuje 113 miejsc siedzących w układzie 2+2 miejsca siedzące. Otwarty rozkład miejsc siedzących uzupełniony został o 6 półek bagażowych na początku i w środku przedziału z miejscami siedzącymi. Obszary vis-a-vis zostały wyposażone w stoły.

Ze względu na większy zasięg i przebieg pociągów, wagony środkowe II klasy zostały wyposażone w drugą toaletę. Niewielkie, wielofunkcyjne strefy pozwalają na transport nieporęcznego bagażu lub rowerów.

Wagon sterowniczy wyposażony jest we wszystkie niezbędne specjalne strefy użytkowe pociągu. W obszarze dla wózków inwalidzkich zgodnie z TSI PRM (Osoby o ograniczonej możliwości poruszania się) zintegrowano dużą toaletę dostępną dla wózków inwalidzkich wraz ze stołem do przewijania. W tylnej części znajduje się strefa wielofunkcyjna z wygodnymi składanymi fotelami, która umożliwia też transport rowerów czy wózków dziecięcych. Na górnym piętrze zlokalizowano strefę rodzinną z miejscami do przechowywania i zabawy, siedzeniami vis-a-vis oraz drzwiami dźwiękoszczelnymi.

Nowoczesna kabina maszynisty została zaprojektowana z uwzględnieniem wszelkich aspektów ergonomicznych. Sterowanie pociągiem za pośrednictwem WTB jest wspierane przez kompletną diagnostykę całego pociągu. W kabinie maszynisty zabudowane zostały również urządzenia pokładowe systemu ETCS poziom 2 (baseline 3), które oferowane są przez Bombardier Transportation (ZWUS) w Katowicach.

Każdego dnia, począwszy od roku 2011, Bombardier Transportation dba o to, by podróżujący po Mazowszu pociągami piętrowymi Kolei Mazowieckich mieli zapewnioną bezpieczną, niezakłóconą podróż.

Świadcząc usługi serwisu utrzymania floty lokomotyw TRAXX P160DC oraz wagonów piętrowych TWINDEXX Kolei Mazowieckich lokalny zespół serwisu osiągnął wskaźnik niezawodności tych pojazdów w okresie minionego roku na poziomie blisko 100 procent.

Obecnie pojazdy kursują głównie w składach pociągów przyśpieszonych, zapewniając szybki i komfortowy dojazd do Warszawy z odleglejszych miast, np. Radomia, Płocka, Działdowa czy Łukowa.

Sławomir Nalewajka

Prezes Bombardier Transportation w Polsce